Όταν πλησιάζω τον Bateson, νιώθω να βαραίνει μέσα μου ολόκληρο το δίκτυο της ζωής. Κάθε φράση του ανοίγει δρόμους που εκτείνονται πολύ πιο μακριά από την ψυχολογία, πολύ πιο βαθιά από τη θεραπεία. Με οδηγεί μέσα στη δομή του ίδιου του κόσμου.
Αντικρίζω το σύστημα ως ζωντανή κίνηση σχέσεων. Τα στοιχεία αναπνέουν μέσα από τη σύνδεσή τους. Η ζωή διατηρείται καθώς οι ανατροφοδοτήσεις μετακινούν ισορροπίες και μεταμορφώνουν το φαινόμενο που παρακολουθώ.
Η έννοια του διπλού δεσμού ξεδιπλώνεται μπροστά μου σαν υπόδειγμα της πολυπλοκότητας. Οι λέξεις κινούνται σε πολλαπλά επίπεδα και τα μηνύματα διασχίζουν αντιφάσεις που συντηρούνται. Το άτομο κρατά τη θέση του μέσα στην αδυναμία να επιλέξει. Το σύστημα συνεχίζει και η ζωή παραμένει σε κίνηση.
Ο Bateson φέρνει την Κυβερνητική και τη Θεωρία Συστημάτων στο κέντρο της ανθρώπινης εμπειρίας. Το βλέμμα του διαπερνά την οικογένεια και φτάνει ως το σύμπαν που οργανώνεται μέσα σε κυκλικές ροές πληροφορίας. Εκεί εμφανίζεται η νόηση, καθώς η ζωή διαχειρίζεται τις σχέσεις της.
Το έργο του ανοίγει χώρο όπου η ψυχολογία συναντά τη βιολογία, η κοινωνιολογία αγγίζει τη φιλοσοφία, η επιστήμη ακουμπά την ποίηση. Η Οικολογία του Νου στέκεται ως θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται κάθε μορφή οργάνωσης.
Μπροστά του νιώθω μικρή. Το εύρος της σκέψης του εκτείνεται πέρα από την ικανότητά μου να το συγκρατήσω ολόκληρο. Βλέπω μόνο αποσπάσματα, σημεία φωτός που σχηματίζουν για λίγο εικόνες μέσα στο σκοτάδι της αλληλοσύνδεσης.
Κρατώ την ταπεινότητα που χρειάζεται για να διαβάζω τον Bateson. Άνοιξε τον δρόμο για να αντέχω την πολυπλοκότητα και αυτό είναι το πολύτιμο το δώρο του. Εκεί μαθαίνω να στέκομαι χωρίς να χρειάζομαι βεβαιότητες.
Στέκομαι μπροστά στον Jackson με σεβασμό.
Το βάρος του έργου του διαπερνά ακόμη κάθε λέξη που διαβάζω για τη συστημική.
Σχημάτισε γλώσσα εκεί που δεν υπήρχε ακόμη τρόπος να μιλήσεις για τη σύνδεση.
Δεν είχα φανταστεί πως ο λόγος μου θα όφειλε να πλεύσει ανάμεσα σε λέξεις φορτωμένες με ρόλους, δεσμούς, μοντέλα και συναισθηματικές τομές, σαν να διέσχιζα έναν ποταμό που φανέρωνε ρεύματα αθέατα με γυμνό μάτι, κι όμως γνώριμα στη βαθύτερη ροπή της ψυχής.
