Jonh Bowlby

Εκείνη η μέρα ήρθε ντυμένη με ένα αχνό φως, σχεδόν ανυπόμονο. Η Ιωάννα κι εγώ —δυο φωνές που πλέκονταν σε μία— βρεθήκαμε μπροστά σε έναν κύκλο ανθρώπων που συμμετείχαν με τα βλέμματα, τη στάση του σώματος, τις μικρές τους μετατοπίσεις. Μίλησα για τον δεσμό σαν να μιλούσα για κάτι που γεννήθηκε από μέσα μου, κάτι που απλώνεται στη σπονδυλική μου στήλη, στην παλάμη, στην αφή, στις απαντήσεις που έλαβα και σε εκείνες που σιώπησαν.

Αναγνώρισα τότε, εκεί, πως η παιδική προσκόλληση ξεπερνά τα πρώτα χρόνια· αποτελεί την αρχιτεκτονική της ύπαρξής μας, σαν θεμέλιο που καθορίζει αν το οικοδόμημα θα υψωθεί με σταθερότητα ή με θραύσματα, με ανοίγματα ή με τοίχους σφραγισμένους.

Το δράμα της προσκόλλησης, όπως το οραματίστηκε ο Bowlby, συν-δημιουργείται από σώματα φορτωμένα με εμπειρίες εγγύτητας, απόσυρσης και αναμονής χωρίς μορφή. Στο θεραπευτικό σύμπαν του Landy, η δραματοθεραπεία σχηματίζει πεδίο μύησης, όπου η ψυχή συναντά είδωλα ζωντανά και κινείται μέσα σε ρόλους, σχήματα, μεταμορφώσεις. Ο ονειροπόλος, ο αυτόπτης μάρτυρας, το παιδί, η μητέρα· φωνές εσωτερικές που αποκτούν έκταση και σχήμα μέσα από το παιχνίδι. Από το υπόγειο της σκηνής, σαν ρίζα που ποτίζει την παράσταση, αναδύεται η σκέψη του Moreno. Το ψυχόδραμα που εισήγαγε γεννά την εμπειρία και ο ρόλος μετατρέπεται σε όχημα, όπου κάθε στροφή και κάθε εσωτερική κίνηση, σχηματίζει την ταυτότητα σαν διαρκές έργο εν εξελίξει.

Ο δεσμός φανερώνεται ως εσωτερική ροή που διαπερνά την ύπαρξη και χαράζει τις διαδρομές της επιθυμίας και τις μορφές της απουσίας. Το σώμα μαθαίνει μέσα από σχέσεις, και οι ρόλοι που διαπλάθει εκφράζουν την επιθυμία για επαφή με εκείνον που πρώτος όρισε την εγγύτητα. Θεωρίες, μοντέλα, τυπολογίες αποκτούν βάθος μόνο όταν δονούνται εντός. Εκεί, στα εσωτερικά τοπία της ψυχής, αρχίζει να διακρίνεται η Άνοιξη· ως εσωτερική ετοιμότητα, ως δυνατότητα για σχέση που διαφυλάσσει την εγγύτητα χωρίς να περιορίζει την κίνηση.