Καθώς παρατηρώ τη δομή της οικογένειας, η σκέψη μου συχνά επιστρέφει σε παράξενες αναλογίες από τον κόσμο της φυσικής· εκεί όπου η ύλη οργανώνεται ακολουθώντας μια τάξη που επιδιώκει πάντοτε τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας.
Τα ηλεκτρόνια, μέσα στην αόρατη σφαίρα τους, καταλαμβάνουν στάθμες που δεν επιλέγουν αυθαίρετα, αλλά καθορίζονται από την αρχή της ελάχιστης ενέργειας και από περιορισμούς που επιβάλλουν οι κβαντικοί αριθμοί.
Κι ενώ ο κόσμος τους είναι απειροελάχιστος, σχεδόν αφανής στο ανθρώπινο μέγεθος, η αρμονία αυτών των κινήσεων μοιάζει κάπως να αντανακλάται και στις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους.
Σκέφτομαι αν η οικογένεια, ως ένα σύστημα έμψυχων οργανισμών, υπακούει κι εκείνη σε κάποιου είδους ανάλογη ισορροπία· αν τα μέλη της αναζητούν, ίσως ασυνείδητα, θέσεις που ελαχιστοποιούν το συναισθηματικό τους κόστος, διανέμοντας ρόλους έτσι ώστε η συνολική «ένταση» να παραμένει διαχειρίσιμη. Όπως τα ηλεκτρόνια μοιράζονται τροχιακά σύμφωνα με τον Κανόνα του Hund ή την Απαγορευτική Αρχή του Pauli, ίσως κι εμείς οργανώνουμε τις θέσεις μας ώστε κάθε ρόλος να προσφέρει ένα είδος σταθερότητας στο όλον.
Αναρωτιέμαι, βέβαια, μέχρι ποιου σημείου μπορεί να σταθεί τούτη η αναλογία, διότι ο ανθρώπινος νους δεν κινείται όπως η απρόσωπη ύλη· φέρει μνήμη, επιθυμία, ιστορία, και κάθε απόφαση ενσωματώνει βάρη που δεν υπακούουν πάντοτε σε ενεργειακά ελάχιστα. Κι όμως, ακόμη και τότε, βλέπω πως συχνά το παιδί μέσα σε ένα οικογενειακό πεδίο κρίσης αναλαμβάνει ρόλους δίχως να το επιλέγει συνειδητά, αλλά επειδή ολόκληρη η δυναμική το ωθεί προς την εκείνη θέση που απορροφά την μεγαλύτερη ένταση με τη μικρότερη φθορά.
Δεν γνωρίζω αν τούτη η σκέψη μπορεί να επεκταθεί ακριβώς στον μακρόκοσμο· αν το οργανικό και το ανθρώπινο σύστημα συμμορφώνονται πράγματι σε τόσο βαθιά συμμετρία με τις αρχές που διέπουν την κβαντική ύλη. Η φυσική περιγράφει το αμετάβλητο, ενώ ο άνθρωπος κουβαλά τη ρευστότητα της συνείδησης. Κι όμως, σε κάθε παρατήρηση βλέπω εκείνη την ανεπαίσθητη τάση προς την ισορροπία· σαν τα ίδια τα πρόσωπα να αναζητούν, ασυνείδητα, τον πιο ήπιο δρόμο μέσα στις αόρατες δίνες των σχέσεων.
Αφήνω ακόμη ανοιχτή αυτή τη διαδρομή σκέψης· ίσως, κάπου ανάμεσα στην ύλη και στην βούληση, να κρύβεται ένας αθέατος νόμος που διαπερνά και τα δύο.