Ο Αριστοτέλης για την Ελεύθερη Βούληση

Καθώς αφήνομαι σε αυτήν την αίσθηση, νιώθω πρώτα εκείνη τη βαθιά, σχεδόν υπόγεια θρεπτική ψυχή να με περιβάλλει σαν αόρατη μήτρα, διότι από εκεί αντλώ την πνοή, την τροφή και την ίδια τη συντήρηση της ζωής μου, όπως η ρίζα ποτίζει αδιάκοπα τον κορμό ακόμη και όταν ο άνεμος ξεριζώνει τα φύλλα· και ενώ αυτή η σιγαλινή δύναμη διατηρεί την ύπαρξή μου, αναδύεται σιγά-σιγά η αισθητική ψυχή, η οποία κινείται σαν ανήσυχο σμήνος από πουλιά πάνω από ήρεμη λίμνη, διότι μέσα από τις αισθήσεις μου γεννιούνται οι επιθυμίες, οι παρορμήσεις, οι γεύσεις του κόσμου που άλλοτε γλυκαίνουν και άλλοτε φλογίζουν το στήθος μου.

Κι όμως, όταν όλα αυτά σιγοβράζουν μέσα στην ταραχή τους, υψώνεται αργά εκείνη η πιο λεπτή και καθαρή φλόγα της νοητικής ψυχής, επειδή εκεί αρχίζει να ανθίζει η σκέψη μου· και μέσα στη σιωπή εκείνης της σκέψης, στην αργή και σταθερή διαύγεια της λογικής, ξυπνά η ελευθερία μου,  όπως το φως γεννιέται μέσα από το βάθος του σκοτεινού νερού.

Η βούλησή μου απλώνεται σαν κενό χέρι μέσα στο πλήθος των πραγμάτων και χαράζει το μονοπάτι της, όπως το νερό σκάβει τον βράχο με αδιάκοπη υπομονή· και καθώς οι πράξεις μου επαναλαμβάνονται, οι συνήθειες δένουν μέσα μου έναν ρυθμό, από τον οποίο ξεπροβάλλει η αρετή, η οποία είναι καρπός. Έτσι μονάχα, μέσα σε αυτήν την άσκηση της ορθής επιλογής, μπορώ να βαδίζω αργά, μα σταθερά, προς εκείνη την πληρότητα που μου επιτρέπει να ονομάζομαι πραγματικά ελεύθερη.